در چند سال اخیر بازار NFTها رشد انفجاری داشته و پلتفرم‌های متعددی برای تبدیل آثار دیجیتال به NFT و معامله‌ی آنها ایجاد شده‌اند. از میان مارکت‌های بین‌المللی معروف مانند اوپن‌سی (OpenSea)، رریبل (Rarible)، فاندیشن (Foundation) و مجیک ایدن (Magic Eden) تا پلتفرم بومی ایرانی انفتی‌باز (NFTBaz)، همه تلاش می‌کنند تجربه‌ی ساخت و فروش NFT را برای کاربران آسان کنند. با این حال، ویژگی‌ها و رویکرد هر کدام متفاوت است. برای مثال، انفتی‌باز به زبان فارسی و واحد پول ریال طراحی شده و با کیف پول داخلی و امکان پرداخت ریالی، موانع کاربران ایرانی را رفع کرده است. در مقابل، پلتفرم‌های جهانی به کار با رمزارزها و استانداردهای بین‌المللی متکی‌اند و کاربران ایرانی برای استفاده از آنها معمولاً به VPN و روشهای جانبی نیاز دارند. در جدول زیر، مقایسه‌ای کلی از ویژگی‌های کلیدی این پنج پلتفرم آورده‌ایم:
بیشتر بخوانید: NFT چیست؟
| ویژگی‌ها | انفتی‌باز (NFTBaz) | OpenSea | Rarible | Foundation | Magic Eden |
|---|---|---|---|---|---|
| زبان و واحد پول | کاملاً فارسی – ریال/تومان | انگلیسی – ارزهای دیجیتال (ETH, SOL,…) | انگلیسی – ارزهای دیجیتال | انگلیسی – ارز دیجیتال (ETH) | انگلیسی – ارزهای دیجیتال (SOL, ETH,…) |
| دسترسی برای کاربران ایران | بدون محدودیت (رسمی و مطابق قوانین) | دارای محدودیت‌های تحریمی؛ نیاز به VPN | مشابه اوپن‌سی (مشکلات تحریمی) | دارای تحریم‌ها و دعوت‌نامه (Invite only) | معمولاً آزاد اما فاقد پشتیبانی فارسی |
| کیف پول و ثبت‌نام | ثبت‌نام با شماره موبایل/ایمیل و کیف پول داخلی خودکار | نیاز به کیف پول وب3 (MetaMask و اتصالات) | نیاز به کیف پول وب3 (MetaMask و …) | نیاز به کیف پول وب3 (MetaMask) | نیاز به کیف پول وب3 (Phantom برای سولانا، MetaMask برای اتریوم) |
| شبکه بلاک‌چین | پالیگان (Polygon) – کارمزد بسیار پایین | اتریوم، پالیگان، سولانا و… (متنوع) | اتریوم، پالیگان، فلو و دیگران | اتریوم (و اخیراً پشتیبانی از Base و سایر لایه-دوها) | سولانا، اتریوم، پالیگان، بیت‌کوین و سایر بلاک‌چین‌ها |
| کارمزد تراکنش | بسیار ناچیز (هزینه مینت ≈ ۷ ماتیک؛ معادل چند سنت) | حدود ۲.۵٪ به علاوه هزینه گس (اگر روی اتریوم ضرب شود) | حدود ۲.۵٪ به علاوه هزینه‌های شبکه | حدود ۱۰٪ کمیسیون (برای سازنده و خریدار؛ هزینه بالاتر) | ۲٪ کارمزد برای هر تراکنش (کمتر از اوپن‌سی) |
| روشهای پرداخت | ریالی (کارت بانکی) و رمزارز (اتریوم، تتر، ماتیک) | تنها رمزارز (ETH، SOL، USDC و…) | تنها رمزارز (ETH، دیگر شبکه‌ها) | تنها رمزارز (ETH) | رمزارز (SOL، ETH، USDC و…) |
| ساخت NFT (مینت) | رایگان (جز کارمزد پالیگان)؛ فرم فارسی با راهنمای قدم‌به‌قدم | رایگان (Lazy Mint روی پالیگان)؛ فرم انگلیسی، نیاز به متامسک | رایگان (Lazy Mint)؛ فرم انگلیسی | نیاز به دعوت‌نامه؛ اغلب آیتم‌ها با حراج گذاشته می‌شود | رایگان (با پرداخت فقط کارمزد اندک شبکه سولانا) |
| روش فروش | قیمت ثابت و مزایده (آکشن) جدیداً اضافه شده | قیمت ثابت، مزایده (Auction)، بسته‌های بسته‌شده (Bundles) | قیمت ثابت، مزایده | اغلب به‌صورت حراج (Auction) با قیمت پایه | قیمت ثابت، مزایده؛ لانچ‌پد (عرضه اولیه NFT) |
| جامعه هدف | هنرمندان و خریداران ایرانی (همچنین جهانی) | بازار جهانی (گرایش به هنر دیجیتال جهانی) | بازار جهانی (هنرمندان مستقل) | هنرمندان دیجیتال معتبر و کلکسیونرها | پروژه‌های Web3 و GameFi (بیشتر سولانا) |
| پشتیبانی و آموزش | تیم پشتیبانی فارسی و آموزش‌های فارسی | پشتیبانی محدود؛ آموزش انگلیسی آنلاین | انجمن فعال؛ آموزش‌های انگلیسی | پشتیبانی انگلیسی؛ آموزش محدود | پشتیبانی انگلیسی؛ آموزش‌های آنلاین |
جدول بالا خلاصه‌ای از تفاوت‌ها و شباهت‌های اصلی این پلتفرم‌ها را نشان می‌دهد. در ادامه، مهم‌ترین ویژگی‌ها و روشهای ساخت NFT در هر یک از این پلتفرم‌ها را با جزئیات بیشتری بررسی می‌کنیم.
انفتی‌باز: مارکت‌پلیس NFT ایرانی با امکانات ویژه
انفتی‌باز اولین و بزرگ‌ترین مارکت‌پلیس NFT ایران است که از سال ۱۴۰۰ آغاز به کار کرد. این پلتفرم تمام فرایندها را برای کاربران فارسی‌زبان ساده کرده است. رابط کاربری تماماً فارسی است و ثبت‌نام تنها با «شماره موبایل» یا ایمیل انجام می‌شود؛ با وارد کردن کد تأیید پیامکی، حساب کاربری فعال شده و به‌طور خودکار یک کیف پول داخلی ایجاد می‌شود. کارمزد ساخت NFT در انفتی‌باز به علت استفاده از شبکه پالیگان بسیار پایین است. علاوه بر این، کاربران می‌توانند در صورت تمایل، کیف پول خارجی خود (مثل متامسک روی شبکه پالیگان) را هم متصل کنند.
امکانات خاص انفتی‌باز باعث شده هنرمندان ایرانی بتوانند بدون محدودیت به دنیای NFT وارد شوند. پرداخت مستقیم با ریال فراهم است؛ کاربر می‌تواند کیف پولش را به ریال شارژ کند تا هزینه‌ی کارمزد (MATIC شبکه پالیگان) کسر شود. همچنین در آپشن فروش دو حالت وجود دارد: فروش با قیمت ثابت و مزایده (آکشن) که اخیراً به پلتفرم اضافه شده است. یعنی خالق اثر می‌تواند NFT خود را برای بازه‌ی زمانی مشخصی مزایده بگذارد یا با قیمت دلخواه به فروش برساند. پس از فروش، مبلغ به تومان به موجودی کاربر افزوده می‌شود (امکان برداشت به حساب بانکی) یا در صورت پرداخت رمزارز، از طریق کیف پول دریافت می‌شود.
OpenSea: بزرگ‌ترین بازار جهانی با کارمزد بالا
OpenSea مشهورترین و بزرگ‌ترین مارکت‌پلیس NFT دنیا است. این پلتفرم روی چندین شبکه بلاک‌چین (اتریوم، پالیگان، سولانا و…) فعالیت می‌کند و دسترسی به مجموعه‌های متنوعی از آثار هنری دیجیتال را فراهم می‌کند. کار با OpenSea از لحاظ فنی بسیار منعطف است: شما پس از نصب کیف پول وب3 (مانند MetaMask)، فقط کافی است آن را به سایت وصل کنید و وارد داشبورد شوید. ساخت NFT در اوپن‌سی هیچ کارمزدی برای ضرب (مینت) اولیه ندارد؛ به کمک قابلیت Lazy Minting در شبکه پالیگان، سازنده می‌تواند بدون پرداخت گس، NFT بسازد و صرفاً در زمان فروش، هزینه را از خریدار دریافت کند. در واقع، OpenSea به شما اجازه می‌دهد تا NFT را رایگان ایجاد کرده و آن را برای فروش لیست کنید.
با این حال، اوپن‌سی نقطه ضعف‌هایی نیز دارد: رابط کاربری انگلیسی و پیچیدگی اتصال کیف پول ممکن است برای مبتدیان دشوار باشد. مهم‌تر از همه، به خاطر کارمزد نسبتا بالا در شبکه اتریوم (حدود 2.5% کارمزد بازار به علاوه هزینه گس)، ساخت و نقل‌وانتقال NFTها می‌تواند گران تمام شود. علاوه بر پرداخت اتریوم، OpenSea اخیراً از استانداردهای جدیدی مانند Seaport و بلاک‌چین‌های ارزان‌تر نیز پشتیبانی می‌کند تا هزینه‌ها را کاهش دهد. فروش در اوپن‌سی هم می‌تواند به‌صورت قیمت ثابت (Buy Now) یا مزایده (Timed Auction) انجام شود؛ خریداران جهانی می‌توانند با ارز دیجیتال مورد نظر پرداخت کنند. برای کاربران ایرانی، متأسفانه تحریم‌ها دسترسی مستقیم را محدود کرده و استفاده از VPN لازم است و حتی احتمال مسدود شدن کیف پول نیز وجود دارد.
Rarible: پلتفرم چندزنجیره‌ای و متن‌باز با رمزارز RARI
Rarible یک مارکت‌پلیس متن‌باز است که تمرکز زیادی بر جوامع هنری و کلکسیونی دارد. کار در رریبل نیز مشابه اوپن‌سی نیاز به کیف پول وب3 و اتصال آن به سایت دارد. مزیت بزرگ رریبل این است که می‌توان رایگان NFT ساخت؛ سازنده بدون پرداخت پیش‌نیاز اتریوم مینت را انجام می‌دهد و هزینه‌های شبکه (کارمزد گس) در همان لحظه فروش یا انتقال از خریدار دریافت می‌شود. پلتفرم رریبل امکان تنظیم درصد حق امتیاز (royalty) برای سازندگان را دارد و هر کسی با خرید و فروش توکن‌های NFT در رریبل، توکن حاکمیتی RARI را به‌عنوان پاداش کسب می‌کند.
رریبل از چند زنجیره پشتیبانی می‌کند و کاربران می‌توانند شبکه‌های مختلف (اتریوم، پالیگان، فلو و…) را انتخاب کنند. کارمزد معاملاتی رریبل معمولاً ۲.۵٪ است که نسبت به برخی رقبا رقابتی محسوب می‌شود. رابط کاربری آن به‌زبان انگلیسی است و برای کاربران ایرانی مانند اوپن‌سی تحریم‌ها و محدودیت‌های حساب کاربری را دارد. در رریبل نیز می‌توانید آثار خود را در قالب قیمت ثابت یا مزایده ارائه دهید. یکی از تفاوت‌های رریبل، سیستم جامعه‌محور آن است؛ به طور مثال گالری‌های دیجیتال (Collections) توسط خود کاربران تشکیل می‌شود.
راهنمای ایجاد یک استراتژی NFT برای برند شما
Foundation: بازار هنری دعوتی با حراج هنری
Foundation یک پلتفرم هدفمند برای هنرمندان حرفه‌ای و کلکسیونرهای خاص است. ورود هنرمندان به Foundation با سیستم دعوت (Invite) و بررسی دقت‌نظر بالا همراه است؛ در واقع همه‌ی کاربران نمی‌توانند فوراً NFT منتشر کنند. چون اکثر معاملات در فاندیشن به‌صورت حراج انجام می‌شود، این پلتفرم بیشتر مناسب آرتیست‌هایی است که می‌خواهند اثر خود را با روش مزایده محور به فروش برسانند. کارمزد ساخت NFT در فاندیشن در مقایسه با دیگر پلتفرم‌ها بالا است؛ علاوه بر کارمزد شبکه اتریوم، خود پلتفرم معمولاً حدود ۱۰٪ از مبلغ فروش را کارمزد می‌گیرد. البته کاربران برتر و شناخته‌شده اغلب می‌توانند درآمد زیادی کسب کنند؛ فاندیشن تاکنون بیش از ۱۵۵ میلیون دلار ارزش فروش ایجاد کرده است. از اواخر ۱۴۰۲، Foundation امکان ساخت NFT روی شبکه‌های لایه‌دو ارزان‌تر (مثل Base) را نیز فراهم کرده تا کارمزدها را کاهش دهد. رابط کاربری Foundation انگلیسی و کار با متامسک (اتریوم) است؛ کاربران ایرانی بدون دعوت‌نامه عملاً نمی‌توانند در آن فعالیت کنند، مگر اینکه از راه‌های غیررسمی استفاده کنند.
Magic Eden: گزینه برتر سولانا و چندزنجیره‌ای
Magic Eden در ابتدا بازار اصلی شبکه سولانا بود اما اکنون به پلتفرمی چندزنجیره تبدیل شده است. شما می‌توانید علاوه بر سولانا، در Magic Eden NFTهایی بر بستر اتریوم، پالیگان، بیت‌کوین (از طریق Ordinals)، Aptos و… ببینید. شهرت مجیک ایدن به سرعت و کارمزد پایین آن است؛ کارمزد معاملات Magic Eden حدود ۲٪ است که از کارمزد ۲.۵٪ اوپن‌سی کمتر است. در سولانا، هزینه تراکنش‌ها نیز عملاً ناچیز است (چند سنت برای هر تراکنش). از ویژگی‌های منحصربه‌فرد این پلتفرم می‌توان به «لانچ‌پد» اشاره کرد: هنرمندان و توسعه‌دهندگان می‌توانند مجموعه‌های جدید خود را در لانچ‌پد لیست کنند تا علاقه‌مندان با قیمت از پیش تعیین‌شده، NFTهای آن مجموعه را مینت کنند. لانچ‌پد مجیک ایدن غالباً برای پروژه‌های GameFi و متاورس استفاده می‌شود. علاوه بر این، Magic Eden از حالت Open Edition هم پشتیبانی می‌کند که در آن تعداد نامحدود NFT تا پایان مهلت مشخص در دسترس است.
ساخت NFT در Magic Eden نیاز به کیف پول‌های سولانا مثل Phantom یا Solflare دارد. پس از اتصال کیف پول، در داشبورد می‌توانید مجموعه (Collection) بسازید و سپس فایل اثر را آپلود کنید. تسویه در Magic Eden به‌صورت آنی است؛ پس از ارسال تراکنش ساخت، NFT در کیف پولتان ظاهر می‌شود. فروش در مجیک ایدن هم هم قیمت ثابت و هم به‌صورت مزایده ممکن است؛ این پلتفرم اغلب به‌خاطر سرعت بالای شبکه سولانا انتخاب می‌شود و جامعه فعالی در زمینه بازی و هنر دیجیتال دارد. هرچند رابط کاربری آن انگلیسی و طراحی آن برای مخاطب جهانی است، اما از لحاظ ویژگی فنی یکی از قوی‌ترین گزینه‌ها به‌ویژه برای پروژه‌های چندزنجیره‌ای محسوب می‌شود.
نتیجه‌گیری
امروزه ساخت و فروش NFT دیگر کاری پیچیده و دور از دسترس نیست. بازارهای NFT جهانی امکانات حرفه‌ای و متنوعی دارند، اما به‌ویژه برای کاربران ایرانی مشکلاتی مانند تحریم و پیچیدگی‌های رمزارزی وجود دارد. از سوی دیگر، انفتی‌باز با رابط فارسی، کیف پول داخلی و امکان پرداخت ریالی، فرایند ساخت NFT را ساده کرده است. در این مطلب دیدیم که چطور می‌توان در هر یک از این پلتفرم‌ها عمل مینت و لیست کردن NFT را انجام داد و چه ویژگی‌هایی دارند. اگر هدف شما دسترسی به بازارهای جهانی است، اوپن‌سی، رریبل، فاندیشن و مجیک ایدن گزینه‌های خوبی هستند. اما اگر اولویت‌تان فعالیت راحت‌تر و بدون دردسر برای کاربران ایرانی است، انفتی‌باز محیطی ایده‌آل و امن فراهم کرده است. در پایان، فراموش نکنید که کیفیت اثر و بازاریابی مناسب همچنان مهم‌ترین عوامل موفقیت در فروش NFT هستند. استفاده از شبکه‌های اجتماعی و ارتباط با کالکتورها می‌تواند شانس دیده‌شدن آثار شما را چند برابر کند.
